Przemoc domowa

Przemoc domowa to jednorazowe albo powtarzające się, umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności:

• narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia,
• naruszające jej godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną,
• powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę,
• ograniczające lub pozbawiające tę osobę dostępu do środków finansowych lub możliwości podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej,
• istotnie naruszające prywatność tej osoby lub wzbudzające u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

Kryteria przemocy domowej:

▪ Intencjonalność – działania osoby stosującej przemoc domową nie są przypadkowe. Intencjonalność nie musi oznaczać celowego oznaczać celowego krzywdzenia bliskich i zadawania im bólu. Osoba stosująca przemoc dąży do uzyskania pełnej kontroli i władzy nad osobą doznającą przemocy, do jej bezwzględnego posłuszeństwa. Jest przekonana,że wie co jest dobre dla pozostałych członków rodziny, a w związku z tym posiada wyłączne prawo podejmować decyzje, ustalać zasady życia w rodzinie – pozostali muszą się podporządkować.

▪ Dysproporcja siły – nie chodzi tu jedynie o różnicę sił fizycznych, ale także przewagę związaną z pozycją społeczną, odpornością psychiczną, statusem materialnym itp. W związku, który oparty jest  na przemocy jeden z partnerów czuje się silniejszy, a drugi – słabszy. W wyniku kolejnych aktów przemocy różnica sił coraz bardziej się pogłębia, osoba doznająca przemocy staje się coraz bardziej bezradna, a osoba stosująca przemoc – coraz bardziej silna i bezkarna.

▪ Naruszanie godności i praw – osoba stosująca przemoc domową narusza godność osoby doznającej przemocy, poniża ją, ośmiesza, pozbawia wszelkich praw (np. do kontaktów z rodziną, godziwych warunków życia, itp.)

▪ Powodowanie cierpienia i szkód – osoby doznające przemocy doznają zarówno szkód fizycznych jak i psychicznych. W wyniku wieloletniej przemocy domowej mogą dojść do przekonania, że zasługują na takie traktowanie.

Rodzaje przemocy

Przemoc może przybierać różne formy. Poznając je, warto mieć na uwadze, że często osoby stosujące przemoc wykorzystują nie jedną, a wiele z nich, tworząc silnie uwikłaną relację przemocową.  

Przemoc fizyczna uznawana jest jako najbardziej krzywdząca i najczęściej zauważalna, wiąże się z działaniami polegającymi na bezpośrednim użyciu siły, prowadzącymi do zadania fizycznego bólu, naruszenia nietykalności cielesnej poprzez powstanie nieprzypadkowych urazów.

Do najpopularniejszych czynności, które wchodzą w skład przemocy fizycznej, należy między innymi: popychanie, szarpanie, bicie otwartą ręką, pięścią lub przedmiotami, policzkowanie, duszenie oblewanie gorącym napojem, szturchanie, kopanie. 

Do zachowań przemocowych na tle fizycznym należy również pozostawienie osoby w miejscu zagrożenia czy nieudzielenie koniecznej pomocy w razie potrzeby. Forma bierna przemocy fizycznej przejawia się w zakazach mówienia, chodzenia, załatwiania potrzeb fizjologicznych lub zamknięciu osoby doznającej przemocy w areszcie domowym. Wachlarz możliwości w tej kategorii jest ogromny, trzeba jednak pamiętać o tym, że zazwyczaj przemoc fizyczna jest stosowana równolegle z innymi rodzajami tego zjawiska. 

Przemoc psychiczna/emocjonalna jest mniej popularną od przemocy fizycznej, jednak coraz częściej stosowaną. Najtrudniejsza do zaobserwowania i udowodnienia, ponieważ w przeciwieństwie do przemocy fizycznej – nie pozostawia widocznych śladów na ciele ofiary. Trzeba jednak podkreślić, że jej negatywne konsekwencje i urazy są równie dotkliwe, co w przypadku przemocy fizycznej.

Do przemocy psychicznej zaliczają się wszelkie czynności, których celem jest obniżenie godności, poczucia własnej wartości czy autonomii drugiego człowieka. Są to takie zachowania, jak: ignorowanie potrzeb, grożenie, szantażowanie, wyzywanie, poniżanie, wyśmiewanie, przedrzeźnianie, obwinianie, ograniczanie kontaktów z innymi, oskarżanie, oczernianie, kontrolowanie, narzucanie poglądów, karanie poprzez unikanie, krytykowanie wyglądu, lekceważenie, niedotrzymywanie obietnic.

Przemoc seksualna jest rozumiana jako każdorazowy kontakt seksualny, który jest podejmowany bez zgody drugiej osoby. Przymus polega na bezpośrednim użyciu siły fizycznej przez sprawcę, na groźbach użycia siły lub emocjonalnym szantażu. Przemoc seksualna występuje zarówno poza relacjami partnerskimi, jak również może mieć miejsce w krótkotrwałych i długotrwałych związkach, stosowana jest zarówno wobec dorosłych, jak i najmłodszych.

W przypadku dzieci, w kontekście przemocy seksualnej czysto używa się określania dziecko wykorzystywane seksualnie, które oznacza każdą jednostkę ludzką w wieku bezwzględnej ochrony, którą osoba dojrzała seksualnie naraża na jakąkolwiek aktywność natury seksualnej, której intencją jest seksualne zaspokojenie osoby dorosłej. W Polsce wiek ochrony dziecka określono na 15 lat. Oznacza to, że każdy kontakt o charakterze seksualnym z osobą poniżej 15 roku życia jest wykorzystywaniem seksualnym, nawet jeśli dziecko wyraziło zgodę na kontakt seksualny.

Oprócz bezpośredniego kontaktu seksualnego wykorzystywaniem seksualnym dzieci jest również każda sytuacja, w której dorosły nieprzyzwoicie obnaża się wobec dziecka, namawia do brania udziału w czynnościach o charakterze seksualnym, prezentuje dziecku pornografię lub wykorzystuje dzieci do produkcji pornografii dziecięcej.

Do praktyk uznawanych za przemoc seksualną zalicza się: pedofilię, gwałt, wymuszanie pożycia seksualnego, sadystyczne formy pożycia seksualnego bez zgody drugiej osoby, krytykę zachowań seksualnych, molestowanie.

Przemoc ekonomiczna ma na celu doprowadzenie do całkowitego uzależnienia finansowego ofiary od sprawcy. Dotyczy przede wszystkim finansów, jednak wiąże się również z wartościami materialnymi czy podejmowaniem pracy. Podporządkowywanie innego człowieka pod tyloma względami traktowane jest jako ograniczanie jego wolności. Przemoc ekonomiczna to więc nie tylko odcinanie od dochodów, ale również: utrudnianie lub ograniczanie możliwości podjęcia pracy, pozbawianie środków do życia, okradanie, ograniczanie pieniędzy, kontrolowanie wydatków,  obniżanie wartości zarobków, zmuszanie do zaciągania kredytów i pożyczek.

Cyberprzemoc to coraz częściej spotykane wszelkiego rodzaju działania w Internecie mające na celu wyśmianie, ośmieszenie czy poniżenie drugiej osoby. Jedyną różnicą pomiędzy tradycyjną formą przemocy a tą w sieci online jest fakt, że wszystko dzieje się w przestrzeni internetowej. Do zachowań spełniających te kryteria należą między innymi: uporczywe utrzymywanie kontaktu poprzez dzwonienie lub sms-owanie, pisanie obraźliwych wiadomości na komunikatorach, „hejtowanie”, kontrolowanie prywatnej korespondencji i przeglądanych stron internetowych, upublicznianie upokarzających, przerobionych zdjęć i filmów, publikowanie prywatnych zdjęć czy wizerunku drugiej osoby bez jej zgody lub uprawnień, włamanie na konto i podszywanie się pod kogoś;

Zaniedbanie jest jedną z najczęściej ukrywanych form przemocy, w jego zakres może wchodzić kilka rodzajów wcześniej wymienionych praktyk. Ma ono miejsce zarówno w przypadku partnerstwa, rodzicielstwa, jak i relacji dorosłe dziecko – dorosły rodzic. Zaniedbanie dotyczy takich zachowań, jak niezaspokajanie potrzeb biologicznych i emocjonalnych osoby zależnej oraz brak zapewnienia właściwej uwagi i opieki, odmawianie troski, a także porzucenie. Zaniedbanie występuje w różnych obszarach życia, np.: nieprawidłowe żywienie (niedożywienie, przekarmienie), brak dbałości o higienę, izolacja, brak kontroli, pozostawienie bez opieki na długi czas, zaniedbanie stanu zdrowia, brak kontroli i zainteresowania w realizacji obowiązku szkolnego.

Osoba doznająca przemocy domowej

Za osobę doznającą przemocy domowej należy uznać:

▪ małżonka, także w przypadku, gdy małżeństwo ustało lub zostało unieważnione, oraz jego wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,

▪ wstępnych i zstępnych oraz ich małżonków,

▪ rodzeństwo oraz ich wstępnych, zstępnych i ich małżonków,

▪ osobę pozostającą w stosunku przysposobienia i jej małżonka oraz ich wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,

▪ osobę pozostającą obecnie lub w przeszłości we wspólnym pożyciu oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,

▪ osobę wspólnie zamieszkującą i gospodarującą oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,

▪ osobę pozostającą obecnie lub w przeszłości w trwałej relacji uczuciowej lub fizycznej niezależnie od wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania,

▪ małoletniego,

▪ małoletniego będącego świadkiem przemocy domowej,

 wobec których jest stosowana przemoc domowa.

Osoba stosująca przemoc domową

Za osobę stosującą przemoc domową należy uznać pełnoletniego, który dopuszcza się przemocy domowej.

Osoba stosująca przemoc manipuluje obwiniając za swoje zachowanie innych, minimalizując to, co zrobiła lub zaprzeczając stosowaniu przemocy. Poprzez manipulacje i inne zachowania przemocowe dąży do dominacji oraz sprawowania władzy i kontroli. Osoba stosująca przemoc domową doprowadza do tego, że osoba przez nią krzywdzona zrywa kontakty z rodziną, przyjaciółmi, skupia swoje myśli i zachowania na je osobie – cokolwiek powie lub zrobi najpierw rozważy to pod kątem tego, co o tym sądzi sprawca, wygłasza jego poglądy, ubiera się tak jak on sobie życzy.

Świadek przemocy domowej

Świadek przemocy domowej to osoba która posiada wiedzę na temat stosowania przemocy domowej lub widziała akt przemocy domowej.

Osoba doznająca przemocy często sama boi się zgłosić na policję z uwagi na to, że doznała krzywdy w domu, gdzie przebywała sama z osobą stosującą wobec niej przemoc. Zgodnie z Ustawą o przeciwdziałaniu przemocy domowej osoby będące świadkami użycia przemocy powinny zawiadomić o tym policję, prokuratora lub inny podmiot działający na rzecz przeciwdziałania przemocy domowej.

Ustawodawca nakłada szczególne obowiązki na świadków przemocy, szczególnie na osoby, które pełniąc swoje obowiązki służbowe lub zawodowe powzięły podejrzenie o występowaniu przemocy. Osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych lub zawodowych powzięły podejrzenie o jej popełnieniu, niezwłocznie zawiadamiają o tym policję lub prokuratora. 

Doświadczenie przemocy domowej jest złożonym problemem i często do wyjścia z przemocy potrzebna jest pomoc innych osób, a nawet wsparcie wielu służb.

Jeśli jesteś osobą doświadczającą przemocy ze strony osoby najbliższej, nie wstydź się prosić o pomoc.

Prawo stoi po Twojej stronie!

W celu uzyskania kompleksowej pomocy można zgłosić się o pomoc do placówek pomocowych działających w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Placówki te świadczą pomoc prawną, psychologiczną, a w niektórych przypadkach również socjalną.

PAMIĘTAJ!!!

NIC NIE USPRAWIEDLIWIA PRZEMOCY!

PRZEMOC DOMOWA JEST PRZESTĘPSTWEM ŚCIGANYM PRZEZ PRAWO!